bibliotekapilica.pl
Raport o stanie zapewniania dostępności
16
sty
2025
Więcej
PRZYGOTOWANIA ŚWIĄTECZNE C.D
Im bliżej świąt, tym atmosfera w każdym domu jest coraz bardziej gorąca. Wszystkie gospodynie chcą na czas zdążyć z zakupami, porządkami i wypiekami. Jednak w każdym domu najbardziej wyczekiwanym momentem i to nie tylko przez tych najmłodszych jest bez wątpienia zwyczaj ubierania choinki. W związku z tym dzisiaj przybliżymy Państwu tradycję i pochodzenie tego magicznego drzewka.
W książce ” Polskie zwyczaje świąteczne” możemy przeczytać, że zwyczaj ozdabiania domów choinką „… wywodzi się z dawnego, adwentowego obyczaju ustawiania ozdobionego drzewka, zwanego rajem w przedsionkach kościołów. Miało ono symbolizować rajskie drzewo życia, z którego wg legendy, został wykonany krzyż Chrystusa. Rozwidlone w kształcie krzyżyków gałązki wiecznie zielonej jodły zawieszano u powały pod sufitem. W Polsce południowej nazywano je podłaźnikiem, sadłem, podłaźniczką, bożym drzewkiem, rajskim drzewkiem lub wiechą.
Górale podhalańscy wspominają czynność wieszania podłaźnika jako niezwykle ważne wydarzenie w dniu wigilijnym. Gazda ubrany w cuchę, tzn. luźną kurtkę z wełny, przewiązaną uplecionym ze słomy powrósłem, odmawiał wówczas modlitwy Anioł Pański, Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo”.
PODŁAŹNIK
Zawieszał go zwykle gospodarz. Była to ” najpiękniejsza gałąź, ozdobiona jabłkami, orzechami, kulistymi „światami” z kolorowych opłatków sklejanych śliną i różnobarwnymi łańcuchami, pozostawała w izbie. Inne zatykano lub przybijano nad drzwiami wejściowymi chałupy, w stajni, w owczarni i innych pomieszczeniach gospodarskich. Miały przynieść ludziom dobrobyt, szczęście, urodzaj i zdrowie, chronić przed złem i urokami…”.
SNOPY ZBOŻA
„…Snopki, a także słomę i siano umieszczano zarówno w chłopskich chałupach, dworach szlacheckich, jak i w magnackich pałacach. Snopy, najczęściej cztery: z żyta, owsa, pszenicy i jęczmienia, stawiano w kątach izby. Wnosząc je do wnętrza, gospodarz składał życzenia „na szczęście”, „na zdrowie”, „na urodzaj i dobrobyt”, „na to Boże Narodzenie – coby się wam darzyło, mnożyło”. Pod świąteczny, zazwyczaj biały obrus podkładano siano i czerwone opłatki dla zwierząt (np. na Zamojszczyźnie), a na nakryty stół sypano ziarna zbóż. Na środku stołu, na ziarnach, na chlebie albo na talerzu układano opłatek…”.
Według tradycji słoma wiązała się także z zaduszkowym charakterem świąt Bożego Narodzenia, a szczególnie Wigilii, gdyż „Na słomie człowiek rodzi się, na słomie umiera”. Dlatego też dawniej, aby ulżyć umierającemu, układano go na słomie rozłożonej na podłodze. Stawała się więc ona miejscem przejścia pomiędzy tym a tamtym światem.
CHOINKA
To dzisiaj najczęściej spotykana, choć historycznie najmłodsza ozdoba domów w okresie Bożego Narodzenia. „… Przywędrowała do Polski na przełomie XVIII i XIX w. wraz z niemieckim protestantami. Zwyczaj ustawiania ustrojonego drzewka wigilijnego znano w Niemczech już w XVI w. W Polsce choinka przyjęła się początkowo w miastach, „pod strzechy” trafiła dopiero w latach 20. XX w., ale i tak nie była częstym gościem na wsi. Ozdabiano ją – podobnie jak podłaźniki – jabłkami, orzechami, piernikami, elementami wykonanymi z wydmuszek, piórek, słomy i kolorowego papieru. Współczesne ozdoby choinkowe to przede wszystkim kolorowe bombki o różnych kształtach, błyszczące łańcuchy i elektryczne lampki. Zwyczaj składania prezentów pod choinką znany był dawniej w najbogatszych domach szlacheckich i mieszczańskich…”.
Przypominamy również o głosowaniu na naszą choinkę w konkursie ogłoszonym na stronie internetowej: http://slaskie.naszemiasto.pl/plebiscyt/1053,choinka-2013-slaskiego-szukamy-najpiekniejszej,id,t.html
Przy opracowaniu wpisu korzystaliśmy z książki: ENCYKLOPEDIA TRADYCJI POLSKICH
